ŞİİR BİLGİSİ

 

ŞİİR BİLGİSİ

Mısra (Dize): Ölçülü ve anlamlı, bir satırlık nazım birimidir.

Beyit (İkilik): Aynı ölçüde olan ve anlamca bir bütünlük oluşturan ve iki dizeden oluşan nazım birimidir.

Ölçü (Vezin): Şiirde dizelerin hece sayısına veya hecelerin ses değerine göre bir uyum içinde olmasıdır.

Hece Ölçüsü: Şiirde dizeleri oluşturan sözcüklerin hece sayılarının eşitliğine dayanan ölçüdür. Hece ölçüsüyle yazılmış dizeler okunurken belli yerlerde durulur. Durulan bu yerlere "durak" denir. Durak sözcüğün sonunda yer alır.

Aruz Ölçüsü: Dizelerdeki hecelerin uzunluk ve kısalığına göre, açık ya da kapalı oluşuna göre düzenlenmesidir. Kısa heceler nokta (.) uzun heceler çizgi (-) ile gösterilir.

İmale: Aruz kalıbına uydurmak için kısa hecenin uzun sayılmasıdır.

Zihaf: Uzun heceleri kısa okumaktır.

Serbest Ölçü: Bu ölçüde hecelerin sayısı ya da uzunluğu kısalığı dikkate alınmaz. 

Redif: Mısra sonlarında yazılışları, okunuşları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, kelime ve kelime gruplarının tekrar edilmesine "redif" denir.

*........uzakta

*........plakta

Kafiye: Şiirde mısra sonlarındaki ses benzerliklerine denir. Kafiyeyi oluşturan eklerin ya da kelimelerin; yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları ve görevleri farklı olmalıdır.

  

KAFİYE ÇEŞİTLERİ

Yarım Kafiye: Tek ses benzerliğine dayanan kafiyedir.

*............savaş

*............barış

  

Tam Kafiye: İki ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

*.........yanık

*.........çık

  

Zengin Kafiye: Üç ya da daha çok ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

*........... bolluk

*.............soluk

  

Tunç Kafiye: Dize sonundaki bir sözcüğün diğer dize sonundaki sözcüğün içinde yer almasıyla oluşur.

*………..yaz

*……...beyaz

Cinaslı Kafiye: Anlamları ayrı, fakat yazılış ve okunuşları aynı olan kelime ve kelime gruplarının mısra sonunda tekrarı ile oluşan kafiyedir.

*...........vakit çok geç

*...........nasıl geçersen geç

KAFİYE ÖRGÜSÜ

Düz Kafiye:              ------a  veya    ------a

------a                          ------a

------a              ------b

------b                         ------b

                        

Çapraz Kafiye:                    ------a

------b

------a

------b  

Sarma Kafiye:                     ------a

------b

------b

------a