10. SINIF 7. ÜNİTE ANI (HATIRA) TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERS NOTLARI (2019-2020)

7. ÜNİTE ANI (HATIRA) DN

10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERS NOTLARI  (2019-2020)

Ünite anahtar kavramları:

 Anı (Hatıra)

 İzlenim, Yaşanmışlık

 I. kişili anlatım

 Gözlem

ANI YAZISI NEDİR?

Tanımı: Sanat, bilim ve meslek dallarında ün yapmış kişilerin yaşadıkları dönemde tanık oldukları veya

bizzat yaşadıkları olayları gözlemlerine, bilgilerine dayanarak anlattığı yazı türüdür.

ANI (HATIRA) TÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ

 Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır.

 İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır

 Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar.

 Tanınmış, bilim, sanat ve politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve araştırmalarını anlatır.

 Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar.

 Anlatıcı yazarın kendisidir.

 Geçmiş, birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir.

 Yazar her türlü kaynak, resim, belge, mektup vb. yararlanabilir.

 Açık, akıcı, sade ve içten bir anlatımı vardır.

 Anılar genelde öyküleyici anlatım türünden yararlanılarak yazılır. Ayrıca betimleyici, açıklayıcı ve söyleşmeye bağlı anlatım türlerinden de yararlanılır.

ANI TÜRÜNÜN DİĞER TÜRLERLE KARŞILAŞTIRMASI

ANI İLE GÜNLÜK (GÜNCE) TÜRÜNÜN BENZER VE FARKLI YÖNLERİ

 Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür.

 İki türde de samimi, içten anlatım vardır.

 Anı, yaşanmışı; günlük ise yaşanmakta olanı anlatır.

 Anıların öğretici yanı varken günlükler okuyucu için yazılmaz.

 Günlükler o günün tarihi atılarak yazılır ve olaylar sıcağı sıcağına değerlendirilir; anıda ise yazıldığı zamanla anlatılacak olaylar arasında belli bir zaman farkı vardır.

ANI İLE GEZİ YAZISI FARKLARI:

 Anılarda amaç yazarın yaşamından ilgi çekici olayları anlatmakken gezi yazıları gezilip görülen yerler hakkında okuyucuya bilgi vermek için yazılır.

 Gezi yazılarında gözlem önemli bir yer tutar, anılarda ise yazarın kendi yaşamına dair izlenimleri vardır.

 Anılarda çevreye ait bilgiler gezi yazısı kadar ayrıntılı değildir.

TÜRK EDEBİYATI’NDA ANI TÜRÜ

 Anı türü, edebiyatımızda oldukça eski bir geçmişe sahiptir.

 Türk edebiyatında anı türünün ilk örneği Babür İmparatoru Babür Şah’ın yazdığı Babürname adlı eserdir.

 Sonrasında vakayinameler, menakıpnameler, gazavatnamelerde anı türü diğer türlerle iç içe geçmiştir.

 Edebi tür anlamında anı bizde Tanzimat Dönemi’nde başlamıştır. Bu türün Batılı anlamda ilk örnekleri Servetifünun Dönemi’nde verilmiştir.

 Halit Ziya Uşaklıgil’in Kırk Yıl adlı eseri, Batılı anlamda anı türünün ilk örnekleri arasındadır.

 Bu dönemde yazılan anılarda; Servetifünun sanatçılarının bir araya gelişleri, amaçları, dönemin diğer aydınlarıyla olan tartışmaları İşlenmiştir.

 Halit Ziya Uşaklıgil’in Saray ve Ötesi, Mehmet Rauf’un Edebî Hatıralar adlı eserleri, dönemin tanınmış anı örneklerindendir.

Eski edebiyatta anı özelliği taşıyan gazavetnameler, vakayinameler, sefaretnameler, menakıpnameler bu türün

örnekleri sayılmaktadır.

Anı türü Batı’da çok yaygın bir tür olup ilk örneğini eski Yunan sanatçısı Ksenophon “Anabasis” adlı eseriyle vermiştir.

TÜRK EDEBİYATINDA ANI TÜRÜNDE YAZILMIŞ ÖNEMLİ ESERLER

 (Edebiyatımızdaki ilk anı örneği Hindistan’dan bir Türk devleti kuran Babür Şah’ın yazdığı Babürname adlı eserdir. (16.yy)

TANZİMAT DÖNEMİ (19. YY)

Edebi tür anlamında anı bizde Tanzimat Dönemi’nde başlamıştır.

Tabsıra Akif Paşa

Defter-i Âmâl Ziya Paşa

Magosa Hatıraları Namık Kemal

Menfa Ahmet Mithat Efendi

Ömer’in Çocukluğu Muallim Naci

SERVETİFÜNUN DÖNEMİ

Eşkal-i Zaman, Falaka, “Muharir-Şair-Edip” Ahmet Rasim

Kırk Yıl, Saray ve Ötesi Halit Ziya Uşaklıgil

Edebi Hatıralar Hüseyin Cahit Yalçın

Matbuat Hatıraları Ahmet İhsan Tokgöz

CUMHURİYET DÖNEMİ

Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Anamın Kitabı, Politikada Kırk Beş Yıl

Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Üç Nesil, Üç Hayat Refik Halit Karay

Atatürk’ü Özleyiş Ruşen Eşref Ünaydın

Çankaya, Zeytindağı, Ateş ve Güneş Falih Rıfkı Atay

Türk‘ün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev Halide Edip Adıvar

“Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım” Yahya Kemal Beyatlı

Porteler, Bizim Yokuş Yusuf Ziya Ortaç

Kerkük Anıları Ahmet Hamdi Tanpınar

Babamın Arkadaşları Samet Ağaoğlu

Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu Salah Birsel

Mavi Sürgün Halikarnas Balıkçısı

Şair Dostlarım Oktay Rıfat

Benim Küçük Dostlarım Halide Nusret Zorlutuna

Geçmiş Zaman Köşkleri, Boğaziçi Yalıları, Boğaziçi Mehtapları Abdülhak Şinasi Hisar

Yılanlı Kuyudan Necip Fazıl Kısakürek

Bir Dinozorun Anıları Mina Urgan

Edebiyatçılar Geçiyor Halit Fahri Ozansoy

Yıllar Böyle Geçti Vedat Nedim Tör

Kar Yağıyor Hayatıma Selim İleri